کسب‌وکارهای مختلف قبل از اینکه یک محصول را تولید و به بازار عرضه کنند باید به این مسئله توجه کنند که محصول موردنظر قرار است برای چه قشری از افراد تولید شود و توانایی برطرف‌کردن چه نیازی از آنها را دارد. این امر مستلزم شناخت شخصیت افراد مختلف، نقاط درد و نیازهای آنها است.
طراحی یک پرسونا از جمله اقدامات عالی برای شناخت این نیازها محسوب می‌شود و به کسب‌وکارها در راستای فروش بهتر محصولات و بازاریابی کمک قابل توجهی می‌کند. اگر شما نیز جزء آن دسته از افرادی هستید که تا کنون با واژه پرسونا برای رونق کسب‌وکار برخورد نکرده‌اید تا پایان این مقاله ما را همراهی کنید.
پرسونا چیست؟
در پاسخ به سؤال پرسونا چیست باید بگوییم پرسونا، شخصیتی خیالی برای تشریح کامل مشخصات و خصوصیات مشتریان یک بیزینس، کسب‌وکار یا سازمان است که منجر به شناسایی بهتر آنها می‌شود. این شخصیت طراحی شده فرضی، نماینده گروه ویژه‌ای از مخاطبان مورد دلخواه شماست. یک کسب‌وکار می‌تواند از تعداد بی‌شماری پرسونا برخوردار شود.
هر کدام از این شخصیت‌های خیالی می‌تواند یک سازمان یا یک شخص به شمار آیند. هر اندازه پرسونا به گروه‌های مخاطبین هدف نزدیک‌تر باشد موفقیت شما در کسب‌وکارتان بیشتر خواهد شد. هر قدر تصویر واقعی‌تر و دقیق‌تری از مشتریان به دست آورید در برآورده‌کردن نیازهایشان موفق‌تر عمل خواهید کرد و می‌توانید رضایت آنها را جلب کنید و محصولات خود را توسعه داده و کارایی تیم‌های بازاریابی و فروش را افزایش دهید.
منظور از پرسونای مشتری چیست؟
پرسونای مشتری یک مدل یا الگو از مشتری برای بازار هدف است که طبق تحقیقات صورت‌گرفته به وجود می‌آید. به طور ساده‌تر پرسونای مشتری مخاطب ایده‌آل شما را توصیف و به شما معرفی می‌کند. این پرسونا به شما توضیح می‌دهد که مشتری شما کیست، چگونه تصمیم می‌گیرد، یا چه نوع چالش‌هایی روبرو می‌شود و زندگی روزانه خود را چگونه می‌گذراند.
این پرسونا با عناوین دیگری چون نیم‌رخ مشتری یا خریدار، پرسونای خریدار، پروفایل و همچنین پرسونای بازاریابی نیز شناخته شده است؛ اما کاربرد و هدف ترسیم آن یکسان است. پرسونای مشتری به کسب‌وکار شما کمک می‌کند که با مخاطبین خود به‌نوعی همزاد پنداری کنید و در واقع مشتریان خود را بهتر بشناسید تا بتوانید در کمک و جذب آنها عملکرد بهتری انجام دهید.
آشنایی با انواع پرسونا
هر نوع بیزینس، کسب‌وکار، پیج اینستاگرام یا سازمانی، پرسونای مخصوص به خود را دارد. برای مثال ممکن است محدوده سنی مخاطبان یک مغازه بین 17 تا 30 سال باشد و جزو افراد پول‌دار بوده و تفریح و سرگرمی را به دیگر فعالیت‌های روزمره ترجیح دهند. اما مشتریان یک مغازه از افراد میان‌سال، خانم‌های باردار و یا افراد چاق تشکیل شوند. درهرصورت به‌تناسب هر نوع کسب‌وکاری یک نوع پرسونا وجود دارد. اما باید بدانیم که به‌طورکلی تمام پرسوناها به چهار دسته تقسیم می‌شوند.
1- پرسونای خریدار
پرسونای خریدار، فعالیت‌هایی را که در راستای بازاریابی برای هر بخش از بازار قرار است صورت بگیرد بر عهده دارد. این پرسونا در واقع نماینده افرادی محسوب می‌شود که تاکنون از محصولات شما خریداری کرده‌اند. این شخص تخیلی است اما بر طبق تحقیقات دقیق از مخاطبان فعلی یا افرادی که در آینده قرار است جزو مشتریان شما قرار بگیرند به وجود آمده است. این پرسونا به فروش بیشتر شما و همچنین توسعه محصولاتتان کمک شایانی می‌کند.
2- پرسونای کاربر
فکر کنید هم اکنون قصد دارید یک نرم‌افزار را در دو نسخه پولی یا رایگان توسعه دهید. هر فردی که از این نرم‌افزار چه از نوع پولی آن و یا رایگان استفاده کند یک کاربر به شمار می‌آید. پرسونای کاربر در واقع به توصیف ویژگی‌های رفتاری، مهارت‌ها، اهداف و نگرش‌های افرادی که در آینده قصد استفاده از محصولات شما را دارند را به شما معرفی می‌کند. البته باید به این موضوع توجه کنید که این افراد نماینده افرادی واقعی محسوب می‌شوند و به‌صورت خیالی هستند.
3- پرسونای اولیه
پرسونای اولیه درحقیقت شخصیت‌هایی محسوب می‌شوند که ما بر طبق حدسیات خودمان از مشتریان و مخاطبان ایده‌آل خود ساخته‌ایم. اگر به هر دلیلی نمی‌توانید بر روی پرسونای بیزینس و کسب‌وکار خود تحقیقات کافی انجام دهید این نمونه از پرسونا با وجود کمبودها و ایراداتی که دارد برای رسیدن به اهدافتان گزینه مناسبی به نظر می‌رسد.
4- طیف‌های پرسونا
این نوع پرسونا بیشتر موردتوجه صنعت طراحی تجربه کاربری قرار گرفته است و به این صورت تعریف شده که مخاطبان و مشتریان را در طیف‌های مختلف در نظر می‌گیرد. این پرسونا اگر مخاطبی را به وجود می‌آورد، طیف وسیعی از نیازهای فردی مانند توانایی، پیش‌زمینه، هویت و یا تجربه فرد را نیز مدنظر قرار می‌دهد.
نحوه جمع‌آوری اطلاعات و طراحی پرسونا
درست است که پرسونا یک شخصیت خیالی است؛ اما خصوصیاتی که ما برای آن ایجاد می‌کنیم کاملاً واقعی هستند. خصوصیات این شخص باید طبق تحقیقات فراوان از طریق نظرسنجی و پرسش‌نامه و… به دست آید. در غیر این صورت پرسونای شما بر حسب حدس و گمان خواهد بود. در ادامه به نحوه جمع‌آوری اطلاعات و طراحی پرسونای حرفه‌ای خواهیم پرداخت.
1. جمع‌آوری اطلاعات
برای این منظور شما باید اطلاعات دقیقی از مخاطبین خود با جزئیات کامل جمع‌آوری کنید. در جمع‌آوری اطلاعات موردنظر باید به مشکلات و مسائل و همچنین اهداف تجاری و نیازهای کاربران خود توجه ویژه کنید. اگر نتوانستید نیازهای کاربران را به‌صورت حضوری بررسی کنید از رسانه‌های اجتماعی برای جمع‌آوری اطلاعات کمک بگیرید. اطلاعات به‌دست‌آمده باید جنسیت، سن، شغل، علایق، محل زندگی، بینش، میزان درآمد و نیازها و مشکلات آنها را در بر بگیرد.
2. انتخاب تصاویر
برای طراحی یک پرسونای حرفه‌ای مهم است که شما تصاویری از مخاطبان خود را در اختیار داشته باشید. اگر این امر برای شما مقدور نیست می‌توانید از تصاویر بازیگران خارجی یا انیمیشنی استفاده کنید.
3. نام و شغل
اسم، شغل و سمت مخاطب موردنظر خود را بیان کنید. بهتر است به این موضوع توجه کنید که پرسونای خیالی در این زمینه زیاد کاربردی نیست و اگر نام و سمت کاربر را بنویسید موجب برقراری ارتباط بهتر خواهد شد.
4. تاریخچه
اینکه مخاطب چه مسیرهایی را پشت سر گذاشته است تا به مجموعه شما بپیوندد بسیار مهم است. از این رو سعی کنید جزئیات دقیق این مسیر را مورد بررسی قرار دهید. باید تحقیق کنید که کاربر موردنظر برای چه منظور به مجموعه شما جذب شده است.
معرفی چند نمونه پرسونای واقعی
• علی
علی پسری بیست و دوساله است که در مقطع کارشناسی مهندسی پزشکی تحصیل می‌کند.
علی علاوه بر درس‌خواندن، به شکل پاره‌وقت در یک فروشگاه مواد غذایی به‌عنوان فروشنده مشغول کارکردن است و بخشی از هزینه تحصیل خود را پرداخت می‌کند.
البته خانواده علی از نظر مالی هیچ‌گونه محدودیتی برای پرداخت‌کردن هزینه تحصیل وی ندارند.
اما علی، استقلال را دوست دارد و ترجیح می‌دهد بخشی از هزینه‌ها را خودش تأمین کند.
• رضا
رضا یک مدیر میانی سی و پنج‌ساله است که در یک شرکت خصوصی بزرگ با حقوق ماهیانه هشت میلیون کار می‌کند.
وی هر روز از ساعت هفت صبح در شرکت حاضر می‌شود و ساعت هشت شب به خانه برمی‌گردد.
رضا حدود هشت سال سابقه کاری دارد و دوست دارد تحصیلاتش را در حد بالا ادامه دهد و در زمینه کاری‌اش به موفقیت‌های چشمگیری برسد.
وی تسلط بسیار عالی بر زبان انگلیسی دارد و با وجود وقت کم به مطالعه کتاب‌های حجیم می‌پردازد.
رضا پنج‌شنبه‌ها تا ظهر کار می‌کند و در زمان بیکاری بیشتر وقتش را به خانواده خود اختصاص می‌دهد.
نتیجه‌گیری
در این مطلب بامعنی پرسونا و اهمیت آن در کسب‌وکار و همچنین با چگونگی طراحی یک پرسونای حرفه‌ای آشنا شدید. فراموش نکنید که یکی از نقاط قوت ساخت پرسونا رسیدن به اطلاعات مشتریان واقعی از طریق تنها یک مخاطب است. همان گونه که می‌دانید فرایند فروش و بازاریابی محصول برای یک مشتری بسیار آسان‌تر از انجام‌دادن آن برای میلیون‌ها کاربر مختلف است. هدف اصلی پرسونا یافتن نقاط قوت گروه بزرگ‌تری از کاربران محسوب می‌شود که پرسونا نماینده آنها به شمار می‌آید.